In deze column wil ik een zeer waardevol boek voor hulpverleners bespreken, ‘De magie van het niets doen’, van Jeffrey Wijnberg. Wat volgens mij een kunst is.

Ik pakte het boek er eens bij, op de dag dat mijn leerlingen het examen deden in het eerste leerjaar van de opleiding tot provocatief coach. Ik moest even 1 uur en 15 minuten niets doen. Zitten op mijn kont. Dat kan ik eigenlijk vrij slecht. Meestal wil ik me wel in iets verdiepen of lezen of kennis tot me nemen.

Dat is ook helemaal niet slecht bleek, want doordat ik dit boek oppakte, vond ik tegelijk goede literatuur die ik verplicht ga stellen voor de deelnemers van het tweede jaar. Want niets doen als hulpverlener of coach, dat is een van de moeilijkste dingen om aan te leren. Dat merk ik tijdens de opleidingen. En dit boek helpt je om dit toch onder de knie te krijgen.

Ik gebruik als dankbaar voorbeeld mijn schoonmoeder. Zij is de liefste en fijnste vrouw die ik mij als schoonmoeder kan wensen, alleen één ding kan ze niet: loslaten. En dat is best grappig. Zij is typisch zo’n vrouw die alles voor iedereen wil oplossen en bepalen. En daar wordt menigeen gek van. Mijn eigen kinderen niet op de laatste plaats.
Wijnberg schrijft in zijn boek: ‘mensen zijn doorgaans bezig om ‘regelend’ op te treden in contact. Ze steken vaak hun eigen verhaal af als jij iets wilt gaan vertellen. Ze geven je ongevraagde adviezen, hoe je iets moet doen of maken kritische kanttekeningen hoe je iets niet moet doen.’

Zo ook mijn schoonmoeder. Ik herinner mij de 20 jaar dat ik nu al te horen krijg dat ik de was eerst 10 minuten in de droogtrommel moet doen om het daarna pas op te hangen. ‘Dan hoef je niet te strijken’ oppert ze. Alhoewel dat best zo kan zijn, heb ik daar in mijn leven geen tijd voor of kies gewoon anderszins. Zeker door haar aandringen, voelde ik zelf geen enkele aandrang. Steeds bleef zij dit mantra zich herhalen als ze bij mij was. Het moet en het zal zo gaan zoals ze bedacht heeft. ‘Het is een vorm van acties van anderen afdwingen, met alle goede bedoelingen van dien,’ zo lees ik in Wijnbergs boek.
Pas toen ze hier na 20 jaar mee staakte, begon ik haar opmerkingen te missen en deed de was een poosje in de trommel en hing het toen op. Ik voelde namelijk geen druk meer.

Zo is dat ook bij je cliënt. Hulpverleners zouden minder moeten regelen

‘Juist door helemaal niets te doen,’ schrijft Wijnberg, ‘wordt elke vorm van actie losgelaten, waardoor de ander gewoon kan zíjn. Als je in contact niets hoeft, ook als hulpverlener niet, dan bevordert dit enorm de innerlijke rust bij de cliënt en komt die als vanzelf met eigen oplossing.’ Of, schrijft Wijnberg, ‘de cliënt laat het zelf ook rusten’. En dat vind hij goed, en ik ben het daar mee eens. Alles moet alsmaar direct opgelost worden, terwijl sommige dingen gewoon niet op te lossen zijn.

Wat ik nuttig vindt bij het uitoefenen van het vak als hulpverlener is dat je beseft dat de werkelijkheid, zoals die zich op enigerlei moment presenteert, zo mag zijn zoals zij is. Zonder dat je daar iets aan ‘moet doen’. Als je dit kan, wordt je een betere hulpverlener.

Nog een voorbeeld

Dit uit een live-demonstratie met een echte cliënt.

Annika: Ik huil te pas en te onpas

Therapeut: Wat is daar mis mee, vrouwen zijn nu eenmaal wat overmand door emoties, dat hoort bij ons. En dat is juist mooi?!

A: Maar ik wíl niet huilen…

T: Je hebt een goede reden daarvoor, je bent het vast ergens niet mee eens. En bij jou komt het er nu eenmaal uit via tranen.

A: Ja dat is waar, maar ik wil dat niet zo laten zien!

T: Ik wil ook geen belasting betalen maar wat doe je er aan? Je hebt vast van alles al geprobeerd om het te stoppen?

A: Klopt ook.

T: En laat me raden het werd alleen maar erger…

A: (lacht hardop) Jaaa dat klopt ook!

T: Het hoort gewoon bij jou. Zeg gewoon bij je functioneringsgesprek: en als ik huil dan ben ik het er gewoon niet mee eens. Dat weet u dat meneer de leidinggevende. Dit is je gebruiksaanwijzing.

A: Haha, misschien wel ja…..