‘Je doet wel schandalige uitspraken’, zei Citizen R tegen mij. Hij zei dit op een borrel, waar ik hem voor het eerst ontmoette. Ik ben dan altijd even een nano seconde bang of ik het wel goed gezegd heb (c’est le ton qui fait la musique), maar aan zijn gezicht te zien vond hij het erg amusant.En jij hoefde er niet eens voor te betalen!’ flapte ik er uit tegen Citizen R. ‘Nee, voor zover ik weet deed je dit geheel kosteloos, nobel van je’, grapte hij terug.
Schandaligheden, maalde ik in mijn hoofd, doe ik dat?
Ja zeker, en ik verdien er ook nog mijn geld mee!
‘Ik kan ook niet meer zonder. Het is onderdeel geworden van mij.
Neem afgelopen dinsdag nog, toen ik tegen hulpverlener E zei: ”Je begint steeds aan iets nieuws omdat je te ongedisciplineerd bent om iets af te maken”. De hulpverlener in kwestie zat voor de groep alwaar ik een live demonstratie provocatief coachen gaf.
“Vond je dat niet schandalig wat Adélka zei?” vroeg een deelnemer uit de groep bij de nabespreking.
“Nee, ik zie het ook een beetje als een spel, maar het zet wel ontzettend veel in gang, in die bovenkamer raast het nu heen en weer bij mij”, aldus hulpverlener E.
Van vast naar vloeibaar noem ik dat. Diffuseren, gasvormig maken, je kunt dit ook met gedachten doen.
Een ander voorbeeld komt uit mijn eigen opleidingsgroep, waar ik defensie medewerker M voorschotelde: “Misschien heb je ook wel geen hersenen waardoor je ook geen focus kúnt houden, al zou je dit willen. Jouw bijnaam is de hersenloze.”
Toen we nabespraken was zijn commentaar: “Ik heb me ontzettend veilig gevoeld en begrepen, er was heel veel humor en warmte in het gesprek.”
Hoe kan dit nu? Hoe kun je dit soort dingen gewoon zeggen als coach of therapeut? Mensen houden van schandaligheden, het haalt ze uit de gebaande paden en hun comfort zone. Als jij je veilig genoeg voelt om schandaligheden plagend te uiten, dan kun je eigenlijk heel veel maken. Met als doel: authenticiteit & contact. En daarom werkt het zo goed in hulpverleningsgesprekken. Maar de sleutel is de liefdevolle intentie.
Hugo Steur, arts en voorstander van humor in de zorg verwoord het zo: “Als je ook maar iets bespeurt van dat de ander zich boven je plaats , ‘die moet mij niet’, ‘die zit maar wat te kletsen’, ‘die is beter dan ik’, dan gebeurt er niets”
Maar ook in het dagelijkse leven werkt het goed. Een van de mooiste momenten op de borrel was toen ik van de zijkant tegen het gezicht van Citizen R aan keek. Ik weet niet wat ik gezegd had, maar de lach die er verscheen was zo oprecht en vanuit zijn tenen dat ik spontaan begon mee te lachen.
En dat zijn de bijzondere interactiemomenten van mens tot mens, moments of meeting zoals Valentine en Gabbart* dat zo mooi zeggen. En dat kun je dus gerust ook doen als psycholoog terwijl je client lekker op de sofa ligt.
* Valentine, L., & Gabbard, G.O. (2014) Can the Use of Humor in Psychotherapy be Taught? Academic Psychiatry, 38(1), 75–81. DOI 10.1007/s40596-013-0018-2
Dit is een van de provocatieve technieken, meer weten? Provocatief coachen
